 |
Budowa MDM
Na ulicy ruch szalony
Rosną mury z każdej strony
A na planie piękne domy
Zadziwiają swym ogromem
Obok domów zieleń drzewa
W drzewach ptaki będą śpiewać
I już wiem, i już wiem
To jest właśnie MDM
Bo MDM, bo MDM
Rośnie w górę z każdym dniem
Na dole piach, na dole gruz
A tu piętro widać już
Wieczorem ze zdumieniem patrzę
Reflektor świeci jak w teatrze
To robotnicy dniem i nocą
Warszawskie domy w niebo wznoszą
Helena Kołaczkowska; tekst piosenki wykonywanej przez zespół Chór Czejanda w 1952 r.
 Projektanci Marszałkowskiej Dzielnicy Mieszkaniowej – od lewej, architekci Zygmunt Stępiński, Józef Sigalin (zarazem szef Biura Odbudowy Stolicy i Naczelny Architekt m.st. Warszawy), Stanisław Jankowski i Jan Knothe; dwaj widoczni w środku byli zarazem głównymi autorami projektu budynku przy Pl. Konstytucji 6. W tle na ścianie widoczne pierwotne plany koncepcyjne MDM, przewidujące m.in. Plac Konstytucji o nieco mniejszej długości, poszerzenie ul. Marszałkowskiej także po południowej stronie Placu, jak również nieco odmienny od zrealizowanego sposób powiązania Placu z ul. Śniadeckich i wschodnią częścią ul. Koszykowej.
Źródło zdjęcia: strona internetowa Bryła.pl
 Ostateczny plan centralnej części Marszałkowskiej Dzielnicy Mieszkaniowej z przełomu 1950/1951 r. - widok od strony wschodniej; Plac Konstytucji wraz z otaczającymi go budynkami widoczny po prawej stronie ilustracji. Liniami przerywanymi zaznaczono dawny przebieg ulic, dla umożliwienia porównania go z nowo zaprojetowanym układem. Do czasu zakończenia prac nad MDM w 1954 r., zrealizowano jedynie część planowanych założeń, m.in. bez zespołów mieszkaniowych wzdłuż ul. Waryńskiego i wokół Placu Unii Lubelskiej.
Źródło zdjęć: W. Baranowski, Architektura Warszawy w czasach stalinowskich: Marszałkowska Dzielnina Mieszkaniowa - Symboliczny kamuflaż, "Kwartalnik Architektury i Urbanistyki" Nr 3(55)/2010
 Jedna z pierwszych makiet MDM pochodząca z 1950 r. - widok od strony północno-wschodniej. Formy budynków są jeszcze szkicowe, choć ogólnie odpowiadają kształtowi później zrealizowanemu. Wyjątkiem jest kilkunastopiętrowy wieżowiec w miejscu późniejszego hotelu MDM, który miał stanowić widokowe zamknięcie osi poszerzonej ul. Marszałkowskiej od południa, a zarazem zasłaniać od strony Centrum wieże kościoła Najświętszego Zbawiciela, w przypadku gdyby doszło do ich odbudowy po zniszczeniach wojennych. W toku dalszych prac studialnych, architekci zrezygnowali z tej koncepcji na rzecz zrównania wysokości budynku do sąsiedniej zabudowy.
Źródło zdjęcia: W. Baranowski, Architektura Warszawy w czasach stalinowskich: Marszałkowska Dzielnina Mieszkaniowa - Symboliczny kamuflaż, "Kwartalnik Architektury i Urbanistyki" Nr 3(55)/2010
 Pierwotny projekt budynku przy Pl. Konstytucji 6 autorstwa arch. Zygmunta Stępińskiego z 1950 r. Jak widać planowany układ budynku, z dwiema wiezycami bocznymi i arkadami z galerią handlową, pozostał w okresie późniejszym bez zmian. Oprócz zmian elementów wystroju zewnetrznego (m.in. kształt attyk oraz oblicowanie ścian), w ostatecznej wersji dodano jedną kondygnację w głównej części budynku.
Źródło zdjęcia: W. Baranowski, Architektura Warszawy w czasach stalinowskich: Marszałkowska Dzielnina Mieszkaniowa - Symboliczny kamuflaż, "Kwartalnik Architektury i Urbanistyki" Nr 3(55)/2010
 Druga makieta osiedla MDM opracowana na początku 1951 r. Jak widać, blok przy Pl. Konstytucji 6 i pozostałą zabudowę zrealizowano później w formie bliskiej tym zamierzeniom, warto natomiast zwrócić uwagę na urządzenie placu - w miejscu ustawionych później wysokich kandelabrów przewidywano trzy alegoryczne rzeźby przedstawiające Śląsk, Pomorze i Stolicę. Początkowo rozważano także ustawienie na osi ul. Marszałkowskiej monumentalnego pomnika Stalina (później decydenci uznali, że bardziej prestiżową lokalizacją będzie plac przed Pałacem Kultury i Nauki), a także zastanawiano się m.in. nad wielkogabarytową fontanną.
Źródło zdjęcia: W. Baranowski, Architektura Warszawy w czasach stalinowskich: Marszałkowska Dzielnina Mieszkaniowa - Symboliczny kamuflaż, "Kwartalnik Architektury i Urbanistyki" Nr 3(55)/2010
 Kolejna makieta osiedla MDM, oficjalnie zaprezentowana władzom w dniu 22 lipca 1950 r., która stała sie podstawą do realizacji. W prównaniu z poprzednim planem wprowadzono jedynie niewielkie zmiany; przejściowo rozważano pomysł by alegoryczne rzeźby były uzupełnione przez mniejsze kandelabry w liczbie 32, które miały równomiernie wypełniać przestrzeń placu. Ostatecznie już w toku budowy zrezygnowano z wolno stojacych pomników figuralnych na rzecz obecnego układu przestrzennego z trzema dużymi kandelabrami wyznaczającymi osie założenia.
Źródło zdjęcia: strona internetowa fotopolska.eu
 Zdjęcie z pierwszej połowy 1951 r., wykonane w przybliżeniu z miejsca, w którym obecnie wznosi się środkowy kandelabr na Placu Konstytucji – gotowy jest już w stanie surowym parter budynku przy Pl. Konstytucji 6, widoczny po prawej stronie zdjęcia. Nieco w głebi, po lewej stronie od środka zdjęcia, stoi jeszcze XIX-wieczna kamienica przy ul. Marszałkowskiej 50 (wg przedwojennej numeracji), częściowo zniszczona podczas Powstania i po 1945 r. odbudowana prowizorycznie do wysokości I pietra. Stała ona w przybliżeniu w miejscu, w którym obecnie znajdują się przystanki autobusowe w stronę Centrum. Źródło zdjęcia: strona internetowa fotopolska.eu
 Zdjęcie wykonane w pierwszej połowie 1951 r. z drugiej kondygnacji wznoszonego budynku przy Pl. Konstytucji 6, w kierunku w którym obecnie znajduje się północno-zachodni narożnik Placu. Z prawej strony widoczna ściana szczytowa tej samej kamienicy przy ul. Marszałkowskiej 50 co na poprzednim zdjęciu. Po drugiej stronie ulicy, w miejscu obecnej płyty Placu Konstytucji, widać typowe dla czasów tzw. „parterowej Marszałkowskiej” prowizoryczne pawilony handlowe, w których po zakończeniu wojny odradzał się (na krótko…) warszawski drobny handel i rzemiosło. W tle widoczne kamienice przy ul. Koszykowej i Pięknej, które pomimo na ogół niezłego stanu zachowania, wkrótce zostały wyburzone pod budowę kolejnych bloków MDM. Źródło zdjęcia: strona internetowa fotopolska.eu
 Oczyszczanie terenu pod budowę Placu Konstytucji; zdjęcie wykonane w 1951 r. w kierunku południowym, z miejsca w którym obecnie stoi budynek przy ul. Marszałkowskiej 55/73 z barem mlecznym „Złota Kurka”. Większość starej i prowizorycznej zabudowy widocznej na poprzednich zdjęciach już nie istniała. W poprzek przecina zdjęcie na nowo wytyczona ul. Piękna/Koszykowa, w tle od prawej widać m.in. jedyną ocalałą wieżę kościoła przy Pl. Zbawiciela, wysoką kamienicę na rogu Pl. Zbawiciela i ul. Mokotowskiej oraz starą, częściowo zrujnowaną kamienicę Spitzbartha przy ul. Marszałkowskiej 42, w której przed wojna działała słynna wędliniarnia i restauracja „Pod Ryjkiem”. Wkrótce zabudowa ta miała ustąpić miejsca m.in. blokowi przy Pl. Konstytucji 6. Źródło zdjęcia: strona internetowa PAF Forum (fot. Edward Falkowski)
Druga połowa 1951 r. - blok przy Pl. Konstytucji 6 ma już ukończony szkielet i ściany wymurowane na wysokość czwartego pietra. Teren dookoła przez kilka miesięcy zmienił się nie do poznania, a większość zrujnowanej i prowizorycznej zabudowy znikła bez śladu. Kamienica przy dawnej ul. Marszałkowskiej 50 nadal istniała, ale były to już jej ostatnie dni – wkrótce i ona padnie pod kilofami ekip rozbiórkowych, podobnie jak widoczna w tle po lewej stronie kamienica na dawnym roku ul. Marszałkowskiej 65 (róg Pięknej), która wprawdzie przetrwała wojnę w zadziwiająco dobrym stanie, ale stanęła na przeszkodzie planowanemu poszerzeniu ul. Marszałkowskiej.
Źródło zdjęcia: strona internetowa Wczoraj i Dziś
Inne ujęcie budynku przy Pl. Konstytucji 6 oraz przeznaczonej do rozbiórki kamienicy przy ul. Marszałkowskiej 50, w drugiej połowie 1951 r.
Źródło zdjęcia: strona internetowa Wczoraj i Dziś
Teren przyszłego Placu Konstytucji widziany ze wznoszonego budynku przy Pl. Konstytucji 5; zdjęcie wykonane w drugiej połowie 1951 r. Większość kamienic przy ul. Marszałkowskiej już rozebrano, a widoczna z lewej strony budowa bloku przy Pl. Konstytucji 6 została „dociągnięta” już do wysokości 6 piętra. W centrum zdjęcia widoczna oficyna starej kamienicy przy ul. Koszykowej 41, która ocalała podczas wojny, ale wkrótce została zburzona w związku z koniecznością przebicia ul. Koszykowej do Placu po nowym śladzie.
Źródło zdjęcia: strona internetowa portalu historycznego dzieje.pl (fot. archiwum ISPAN)
Wiosna 1952 r. – zdjęcie wschodniej części Placu Konstytucji, wykonane prawdopodobnie z dachu nowego domu przy Pl. Konstytucji 2. Z prawej strony widoczny blok przy Pl. Konstytucji 6, zaś dalej blok na rogu ul. Marszałkowskiej i Pięknej; na obu trwają intensywne prace wykończeniowe. W głębi poszerzana ul. Marszałkowska w kierunku Centrum; jak widać, nadal znaczną część jej powierzchni stanowi czekająca na wyburzenie stara zabudowa z XIX wieku. W lewej dolnej części zdjęcia dopiero rośnie rusztowanie, w którym wkrótce powstanie wschodni kandelabr. Aż trudno uwierzyć, że do dokończenia budowy, uporządkowania Placu i oddania bloków do użytku wystarczyły zaledwie kolejne 3-4 miesiące…
Źródło zdjęcia: strona internetowa fotopolska.eu
 Inne ujęcie wznoszonego budynku przy Pl. Konstytucji 6, w tej samej fazie realizacji co na poprzednim zdjęciu. Zwraca uwagę naprawa szyn prowadzących przez plac budowy, w związku z którą tramwaj linii 18 jedzie w kierunku Mokotowa lewym torem.
Źródło zdjęcia: strona internetowa "Gazety Wyborczej"
Praca przy budowie Placu Konstytucji wre, a w tle na dachu wykańczanego właśnie budynku przy Pl. Konstytucji 6 wieszane są litery hasła propagandowego. Zdjęcie wykonano w marcu 1952 r.
Źródło zdjęcia: Polska Kronika Filmowa nr 13/1952
Przodownik pracy Piotr Filik (?) przy obsłudze kafara mechanicznego; w tle budynek przy Pl. Konstytucji 6 w marcu 1952 r. Arkady budynku przesłonięte są matami ze słomy, pod które tłoczone jest gorące powietrze z kotłów parowych – pozwala to kontynuować prace murarskie pomimo fali przymrozków.
Źródło zdjęcia: Polska Kronika Filmowa nr 13/1952
Wiosna 1952 r. – budynki przy Pl. Konstytucji 6 i ul. Marszałkowskiej 54 są już na ukończeniu, a płyta Placu jest stopniowo porządkowana. Niedługo uroczyste otwarcie…
Źródło zdjęcia: strona internetowa fotopolska.eu
Narożnik skrzyżowania ul. Marszałkowskiej i Pięknej wiosną 1952 r., z prawej widoczna północna wieżyca bloku przy Pl. Konstytucji 6. Rusztowania z budynków powoli znikają, a warszawiacy z okien autobusu marki Chausson podziwiają nową część miasta na kilka tygodni przed oficjalnym oddaniem placu do użytku.
Źródło zdjęcia: strona internetowa Ośrodka Karta
 Budynek przy Pl. Konstytucji 6 latem 1952 r., prawdopodobnie na kilka dni przed oficjalnym oddaniem do użytku. Kadr z filmu Sprawa do załatwienia w reżyserii Jana Rybkowskiego (1953).
Źródło zdjęcia: serwis internetowy youtube.com
Uroczystość oddania do użytku Placu Konstytucji w dniu 22 lipca 1952 r., z okazji święta Manifestu Lipcowego oraz uchwalenia tegoż dnia nowej Konstytucji PRL. Uroczystemu pochodowi, odbieranemu przez prezydenta Bieruta, towarzyszyło oficjalne nadanie nazwy „Plac Konstytucji” – wcześniej nazywany był on w projektach publikacjach po prostu „Placem MDM”.
Źródło zdjęcia: strona internetowa „Gazety Wyborczej”
Uroczystość oddania do użytku Placu Konstytucji w dniu 22 lipca 1952 r. W pochodzie defilują goście zagraniczni – dzieci z „bratniej” Korei Północnej. W tle budynek przy Pl. Konstytucji 6.
Źródło zdjęcia: strona internetowa fotopolska.eu
Uroczystość oddania do użytku Placu Konstytucji w dniu 22 lipca 1952 r. Tłum widzów zgromadzonych pod budynkiem przy Pl. Konstytucji 6, widocznym w tle.
Źródło zdjęcia: strona internetowa Wczoraj i Dziś
Wieczorna zabawa po uroczystości oddania do użytku Placu Konstytucji w dniu 22 lipca 1952 r. Po prawej stronie (poza kadrem) budynek przy Pl. Konstytucji 6.
Źródło zdjęcia: strona internetowa „Gazety Wyborczej”
|
 |
